Droomsporen
Australische zoektochten

Tijdens zijn reizen door delen van Australië kwam de auteur in toenemende mate op het spoor van de tragische geschiedenis van de Aboriginals, de inheemse bevolking, die het slachtoffer werden van de Europese kolonisatie en de daarop volgende vorming van de moderne maatschappij.

De auteur neemt de lezer mee op zijn reizen waarbij hij in zijn beschrijvingen van die tragische geschiedenis, het heden met dat verleden verbindt.

Naast een speurtocht naar dat verleden neemt de schrijver de lezer ook mee op zijn reizen door de vaak ongerepte natuur en landschappen, die een belangrijke rol spelen in de cultuur en spirituele beleving van de Aboriginals. Reizende in hun voetsporen leerde hij hun harmonieuze verbintenis met de natuur kennen. Daardoor is dit boek ook een waarschuwing wat de gevolgen van de verstoring van het ecologisch evenwicht kunnen zijn voor het voortbestaan van het leven op aarde, een waarschuwing, die tegenwoordig meer dan ooit relevant is.

Chris Smith werkte als sociaal geograaf meer dan veertig jaar in Azië en Afrika op het gebied van armoedebestrijding. Daarnaast bezocht hij Australië vele malen.

Even voordat wij de kleine bibliotheek verlaten zie ik een ingelijste foto van een van de laatste overlevenden van de oorspronkelijke bevolking van Tasmanië, ene William Lanne. Het treffende onderschrift beschrijft het lot van de Aboriginals op Tasmanië als volgt: “The last male descendant of that race succumbed as the white man advanced and he left no footsteps in the sands of time.” Hij stierf op 3 maart 1869 aan een combinatie van cholera en dysenterie. Delen van het lijk, in stukken gesneden voor zogenaamd wetenschappelijk onderzoek, werden gestolen. Zo ging de inheemse bevolking van Tasmanië tragisch ten onder door het aanstormende blanke ras en liet geen spoor achter.

Later zou ik hieraan denken wanneer ik over een strand aan de noordoostkust van Tasmanië liep en mijn voetafdrukken in het natte strandzand door de opkomende vloed werden weggespoeld. Zoals mijn sporen werden weggespoeld, zo werden de Tasmaanse Aboriginals weggevaagd door een koloniale zondvloed die in de negentiende eeuw over het eiland spoelde. Pieter Janszoon, de scheepsmaat van Abel Tasman, was de eerste van de vele Europeanen die zijn voetstappen achterliet op Tasmanië, maar die werden zoals die van mij nog door de zee uitgewist. De Europese kolonisten die na hem aan land kwamen, zouden wel een permanente stempel op het eiland drukken. Het eiland veranderde daarmee van een arcadisch paradijs voor de Aboriginals tot een westerse maatschappij.

-----

Van de denkbeeldige lijn tussen de Moulting lagune en de Western Tiers, het langgerekte bergland in het centrum van Tasmanië, marcheerde een lange rij soldaten, kolonisten en vrijgelaten gevangenen door het land om de Aboriginals als konijnen op te jagen tot aan het schiereiland van Freycinet, waar de smalle landengte van Eaglehawk Neck als een natuurlijke fuik kon dienen.
De hele operatie kostte meer dan dertigduizend pond, voor die tijd een astronomisch hoog bedrag. En wat leverde het uiteindelijk op? Niet de beoogde etnische opruiming, want slechts twee inheemsen, waaronder een jongen van dertien jaar, werden gevangen genomen! De genocide zou pas later op een meer indirecte wijze gebeuren. Wel was de lokale bevolking door het gebeuren zo geschokt en opgejaagd dat zij bij de daaropvolgende onderhandelingen instemde met een gedwongen overplaatsing naar het Flinders eiland in de Bass Strait ten noorden van Tasmanië.
De verhuizing daarheen werd door de overheid goedgepraat door te beweren dat de Aboriginals daarmee tegen de kolonisten beschermd zouden worden. In werkelijkheid was er echter sprake van een onmenselijke internering op het kleine kale eiland, waar de mensen in de daarop volgende jaren zouden wegkwijnen. Ook al kwam er in 1847 een officieel einde aan hun gevangenschap, de meeste Aboriginals waren toen al omgekomen en van hen die nog leefden en terugkeerden naar Tasmanië, stierf de laatste overlevende in 1874. Daarmee was in nog geen honderd jaar de inheemse bevolking van vierduizend zielen op het eiland volledig uitgestorven.