Finissage
Cultuurfilosofische slotbeschouwingen, deel 2

Welkom bij het einde van de wereld zoals wij die kennen! Finissage is een cultuurfilosofische expeditie die bestaat uit essays, odes, preken, brieven, voetnoten en een gedicht. In het tweede deel van het cultuurfilosofisch tweeluik Finissage onderzoekt Floris van den Berg de open samenleving en haar vijanden. Finissage biedt een caleidoscopische en tragische blik op de cultuur. Naast politiek filosofische beschouwingen over liberalisme, onderwijs en een breed scala aan vrijdenkersonderwerpen snijdt de auteur een nieuw thema aan: moderne dans en theater. In bondige essays schrijft hij met enthousiasme over curieuze voorstellingen die aanleiding geven tot onverwachte filosofische reflecties. Finissage deel 2 is een hartstochtelijk pleidooi voor Bildung: om reflectief te kunnen leven en verantwoordelijkheid te nemen. Het indringende brievenhoofdstuk is een aangrijpende apotheose.

Filosoof Floris van den Berg schrijft toegankelijke maar ongemakkelijke boeken als De vrolijke veganist, De vrolijke feminist, De olijke atheïst en Groen liberalisme. Hij zet zich in voor een wereld met minder leed en meer geluk.

Illustraties: Cartoons van Gie Campo

Het feest der finissage gaat vrolijk verder – al drukt de coronacrisis de pret. Er is tijd verstreken tussen het verschijnen van deel 1 en deel 2 van Finissage, wat betekent dat er nu nóg minder tijd resteert. Tijd die gebruikt had kunnen worden om alles op alles te zetten om het tij van de ecologische rampspoed te keren, hoewel er ongetwijfeld veel is vergaderd, bedacht en gepraat. We kunnen kiezen hoe wij onze resterende tijd willen gebruiken. We kunnen vrolijk doorfeesten en zodoende deel van het probleem blijven, of we kunnen tot bezinning komen en onze intelligentie gebruiken om te streven naar een leefbare wereld en zo min mogelijk voorkoombaar leed.
In het tweede deel van Finissage onderzoek ik de open samenleving en haar vijanden. Een sociaalliberale democratie die de mensenrechten respecteert is een unicum in de geschiedenis. Het is een van de onvoorstelbaar mooie dingen die uit de vele experimenten van samenleven tot stand zijn gekomen. Het realiseren van vrijheid van het individu is morele vooruitgang. De open samenleving wordt echter bedreigd. Niet alleen door een ecologische ineenstorting, maar ook door een gebrek aan (morele) weerbaarheid en standvastigheid tegen mensen die het fundamenteel oneens zijn met de morele uitgangspunten van de liberale democratie.
Dit boek is een cultuurfilosofische expeditie. Er zijn vele ontberingen, maar er zijn ook mooie momenten. Je kunt, door naar de inhoudsopgave te kijken of te bladeren, zelf kiezen hoe je je leesexpeditie van dit boek wilt vormgeven. Een nieuw thema dat in dit deel aan bod komt, is modern theater. In bondige essays beschrijf ik moderne theater- en dansvoorstellingen die aanleiding geven tot filosofische reflecties. Deze voorstellingen zijn manieren om in het leven te staan en tegen het leven aan te kijken. Steeds een afgerond geheel van pakweg een uur. Ik voel me uitgedaagd me daartoe te verhouden. Bij modern theater weet je niet wat je te wachten staat wat maakt dat je wordt uitgenodigd en uitgedaagd na te gaan hoe jij je tot het stuk verhoudt. Het is als reizen naar onbekende bestemmingen. Dat maakt modern theater anders dan klassiek theater waar je weet waar je aan toe bent.