Handelingen
1999

1996 – 2004: de laatste acht jaren in het zelfstandig bestaan van de Nederlandse Hervormde Kerk. Veel hervormden zien dan met ongeduld uit naar het samengaan met de gereformeerden en lutheranen, terwijl anderen volharden in hun bezwaren tegen een dergelijke fusie. Binnen deze acht jaren is 1999 van cruciale betekenis omdat de hervormde synode dat jaar duidelijkheid moet scheppen of er verdergegaan kan worden met het opstellen van de kerkorde voor de verenigde kerk. Het kerkordeproces ligt immers sinds maart 1998 stil door het besluit van de synode om de ‘bezwaarde’ organen en personen de gelegenheid te geven om voorstellen in te dienen die de kerkenfusie voor hen aanvaardbaar zou maken. De behandeling van de ingediende voorstellen in de hervormde synodevergadering van december 1999 mondt uit in het besluit om het fusieproces voort te zetten. Maar tegelijk wordt duidelijk dat de NHK niet ongeschonden de verenigde kerk zal binnengaan: de contouren van de Hersteld Hervormde Kerk tekenen zich af. Dit jaardeel van de synodale Handelingen brengt deze ontwikkelingen voor het voetlicht. Het is het vierde deel in de reeks die de lacune van de verslaglegging over de hervormde synodejaren 1996-2004 opvult. De redactie berustte, net als bij de drie voorgaande jaardelen, bij het oud-synode- en oud-moderamenlid drs. J. van Heijst (1936).

1999 is een cruciaal jaar – of, preciezer: december 1999 is een cruciale maand – in de nadagen van de Nederlandse Hervormde Kerk. Er wordt dan een belangrijke stap gezet op de weg naar de verenigde kerk, al zal het tot 1 mei 2004 duren voor de kerkenfusie een feit is. Tegelijk wordt duidelijk dat de NHK niet ongeschonden die verenigde kerk zal binnengaan: in het verslagjaar tekenen de contouren van de Hersteld Hervormde Kerk zich af. Dit jaardeel van de synodale Handelingen – het vierde in de reeks die de lacune van acht hervormde synodejaren moet opvullen – brengt de beide ontwikkelingen voor het voetlicht.

Voor het Samen op Weg-proces van de drie zich verenigende kerken was 1999 in feite een jaar van stilstaan. Zowel de gezamenlijke ‘triosynode’, als de hervormde synode konden niet verder met de voor het voor de kerkvereniging noodzakelijke afwikkeling van het kerkordetraject. De hervormde synode moest eerst intern de standstill afsluiten die het gevolg was van besluiten in maart van het voorgaande jaar, waardoor de voortgang van het SoW-proces was afgeremd. De gereformeerde en lutherse partners gaven luid en duidelijk uiting aan hun ongenoegen over de stilstand aan hervormde zijde. Het misnoegen over en weer werd niet geringer toen de concentratie van de opleidingen voor de predikanten opnieuw de eindstreep niet haalde, onder meer door het mislukken van de fusie tussen de opleiding in Kampen en die aan de Vrije Universiteit.

In de synoden kwam niettemin in ons verslagjaar een aantal belangrijke zaken aan de orde: in trioverband bijvoorbeeld het rapport ‘Schuilplaats in de wildernis’ en daarmee het beleid ter zake van seksueel misbruik in pastorale relaties, de relatie met IKON en het Zuid-Afrikaanse belijdenisgeschrift van Belhar dat mogelijk een spiegelfunctie kon hebben voor de Nederlandse situatie. Op het hervormde synodefront vroegen onder meer het vierjaren-beleidsstuk van de GZB en de nadere regeling van de ‘perforatie’ – het kunnen overgaan van de eigen naar een andere (wijk-)gemeente – de aandacht, vond het jaarlijkse aanpassen van de bestaande hervormde kerkordelijke regelingen plaats en werd afscheid genomen van het seminarium Hydepark als vergaderplek van de hervormde synode.