Poortwachters
Wat mij boeide in Bretagne

Het Bretons heeft het bijzonder moeilijk maar vecht nog altijd voor zijn voortbestaan. Poortwachters - Wat mij boeide in Bretagne schetst een beeld van die worsteling en de wegen die daarbij bewandeld werden door enkele taalminnaars. Uit het Bretons vertaalde gedichten en verhalen zijn in het Nederlands in bescheiden mate beschikbaar. Over de taalminnaars die zelf geen gedichten of fictie schreven maar op de bres stonden voor de oude taal, is daarentegen niet erg veel te vinden. Daarom dit boekje met informatie over een aantal van hen, vermengd met persoonlijke herinneringen.

Jan Deloof werd in 1930 geboren in het Zuid-West-Vlaamse Zwevegem. Hij is redacteur geweest van de tijdschriften Ons Erfdeel (nu ‘de lage landen’), Septentrion en Kruispunt, en schreef vooral over zijn geboortedorp, en over de Zuid-Afrikaanse en Bretonse literatuur. Bij Boekscout verschenen in verband met het laatstgenoemde onderwerp bijvoorbeeld de bloemlezingen Nieuws van het Westen - Bretonse verhalen (oktober 2014) en Ik heb geen ander land - Bretonse poëzie met Nederlandse vertaling (april 2017).

Twee talen intrigeren me vanouds: het Afrikaans dat relatief nieuw is en vecht voor een plaatsje onder de zon, en het ‘oude’ Bretons dat dreigt te stikken onder het gewicht van het Frans. In beide gevallen kwam eerst de taal en pas later aandacht voor de samenleving waarin die taal gesproken wordt.

Voor Bretagne, dat vrij makkelijk bereikbaar is, kwam daar al snel het heel eigen landschap bovenop, vol historische plaatsen. En legendarische. Een paradijs voor romantische zielen, met een eigen taal als onmisbaar paradijselijk ornament. Uit die belangstelling zijn in de loop van de jaren tal van vertalingen uit het Bretons ontstaan, verhalen en gedichten die ik gebundeld heb in verschillende publicaties. Ik noem slechts de lijvigste:

. Verhalen van het eind van de wereld (hedendaagse Bretonse verhalen in Nederlandse vertaling - met een inleiding van Maodez Glanndour), uitg. John Heuzel, Kruispunt, Brugge. Nr.117, september 1988

. Nieuws van het Westen. Bretonse verhalen. Uitg. Boekscout, Soest (NL), oktober 2014. Via printing-on-demand.

. Ik heb geen ander land. Bretonse poëzie met Nederlandse vertaling. Uitg. Boekscout, Soest (NL), april 2017. Via printing-on-demand.

Schrijvers van verhalen en gedichten hadden dus al lang mijn aandacht, maar personen die zelf geen scheppende kunstenaars waren en niettemin een grote invloed hadden op de taal bleven in de schaduw: critici en linguïsten met wie ik van meet af aan eveneens in contact kwam. Het waren onmisbare poortwachters van de taal, elk op zijn manier, en aan enkelen van hen denk ik in dit boek terug. Het is niet echt mijn domein en ik heb dan ook niet de ambitie volledig te zijn of vernieuwende inzichten te bieden. Het zijn gewoon herinneringen die zich niet laten wegduwen. Bekijk dit boek een beetje als een sluitstuk na de bloemlezingen van vroeger.