Makke schapen in een stemlokaal

Mostar, Screbrenica, Travnik: wie kent deze plaatsnamen niet? Bosnië werd lange tijd gevangen gehouden in een knellende wurggreep van geloven en culturen, verwikkeld in een meedogenloze strijd. Na afloop kwam de democratie langzaam maar zeker tot stand. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) speelde daarbij een belangrijke rol. Dit dagboek beschrijft de werkelijkheid van een vrijwillig verkiezingswaarnemer, die huis en haard verliet om zijn bijdrage te leveren aan een betere wereld.

"Ik ben geboren in Rozenburg, Zuid-Holland. 1951: watersnood. Gymnasium in Vlaardingen en daarna Natuurkunde Delft. Ik heb in Nederland, Engeland, Zwitserland en Californië gewerkt en was 40 jaar sociaal-maatschappelijk actief. Tien jaar gemeenteraadslid (Oud-Beijerland, Loosdrecht) en vier jaar bij Provinciale Staten Noord-Holland. Momenteel ben ik adviseur bij Stichting Emplooi en ben ik regiobestuurder SIR-55: deze ontwikkelt medioren- en seniorenwoningen. Eindelijk vond ik tijd en rust voor een boek over mijn tijd als verkiezingswaarnemer, opgedragen aan dochter Jany."

's Avonds na het eten ren ik langs onverlichte straten en duvel twee keer in een gat in de straat - bomkraters - om de volgende briefing te halen. Ik krijg een autoradio, een gevarendriehoek en mijnenveldkaarten; handig om te weten waar die liggen! En voor de zoveelste keer lopen we na wat te doen met de categorieën kiezers "no ID", "not registered" en "disabled" en het complexe maar daardoor waterdichte telsysteem. Later praat ik lang met een Finse journalist, ook supervisor. Hij begrijpt niet waarom de internationale gemeenschap zoveel vaart zet achter de democratisering hier en tegelijk Kosovo lijkt te laten voor wat het is. Ik zie zelf een mogelijk verband: de gemeenschap laat Milosevic met rust vanwege de verkiezingen en omdat hij veel financiële belangen heeft in het "gecontroleerd" laten voortduren van de escalatie gebeurt er ook te weinig in Kosovo. Mient Jan Faber legde ook al uit waarom war criminals enige tijd niet worden opgepakt. De Fin krijgt zijn naam en organisatie van mij. Hij vertelt verder dat hij samen met onder andere Amsterdam Bosnische journalisten traint om in zinnen verborgen democratische beginselen op te nemen, heel low level, om te voorkomen dat de zinnen door de censuur worden geschrapt. Dan kan daar in de toekomst verder aan worden gebouwd. Probleem is niet alleen de politieke beïnvloeding maar ook de vercommercialisering van tijdschriften en kranten. Met andere woorden, al zou een journalist al "democratiserend" willen schrijven, men mag het vaak niet vanwege commerciële belangen: de corruptie viert hier natuurlijk hoogtij. Arme sloebers van vóór de oorlog zijn nu Mercedes- eigenaren, omdat ze er dik aan hebben verdiend en met een slagersmentaliteit loonde dat natuurlijk ook behoorlijk.