De Meerziekte

In De Meerziekte spitst de bioloog en schrijver van Oermenselijk (2009, uitgegeven door Boekscout.nl) zijn visie op onze aangeboren gedragspatronen toe op de economie. Volgens hem leiden we aan een ernstige "Meerziekte" en zitten we gevangen in een economisch systeem dat aan groei verslaafd is. Daardoor wordt op grote schaal krediet genomen op de toekomst, terwijl we intussen ons eigen sociaalbiologische kapitaal vernietigen. Hoe hebben we het zo ver laten komen? Wie heeft de macht om de koers te wijzigen en welke kant moeten we op? Dit boek is op zoek naar die sociale patronen binnen ons genetische repertoire die wel tot duurzaamheid kunnen leiden. Evolutiepsychologie en economie ontmoeten elkaar in de bijzondere relatie tussen aangeboren gedrag en economie.

"Na mijn carrière als milieuadviseur heb ik me verdiept in mijn passie, de gedragsbiologie. Dit vak biedt een bril waardoor zelfs de meest onuitstaanbare mensen boeiend worden. In het Darwinjaar 2009 verscheen mijn boek Oermenselijk. Naar aanleiding van deze wandeling langs de wetenschap over de biologische wortels van ons gedrag, werd ik tijdens de kredietcrisis regelmatig als spreker gevraagd. Zo ontstond de uitdaging om in mijn presentatie verband te leggen tussen de evolutie van ons gedrag en de economie. Dat idee is verder uitgewerkt in De Meerziekte."

De vrije markt De moderne industriële samenleving bestaat uit een complex stelsel van rivaliserende groepen. Het complete repertoire van aangeboren gedragspatronen dat bij groepscompetitie hoort, vinden we in geuren en kleuren terug in de vrije markt. Omdat groepsconflicten van oudsher een mannelijke aangelegenheid waren, hebben ook de moderne patronen in de vrije markt een duidelijk mannelijk karakter. Daarbij ligt de nadruk op kracht en kwantiteit, op polarisatie en profilering met veel vertoon en op hiërarchische organisatie. De escalerende agressie is uiteindelijk gericht op vernietiging of inlijving van de tegenstander. Om te winnen, moet je zorgen dat de eigen groep groter is dan de andere. Daarom is dit voor heel veel bedrijven een hoofddoelstelling is geworden. Daarnaast is de oorspronkelijke territoriumstrijd terug te vinden in tal van pogingen tot marktconsolidatie. Een ander belangrijk middel in de concurrentiestrijd is de groepsidentiteit met de bijbehorende profilering en roep om aandacht. Identiteitsvlaggen zoals bedrijfsnamen en logo’s zijn vooral effectief als ze zijn geassocieerd met superieure kracht. Leeuwen, adelaars en draken zijn van oudsher favoriete symbolen maar in de moderne tijd kan die rol ook vervuld worden door auto’s met veel PK, grote motorfietsen en glanzende voorgevels. Doordat de massaconsument zelf ook een ongelofelijke profileringsdrang heeft, ontstaat er een race om te kunnen pronken met de nieuwste snufjes. Deze producten moeten een hoge signaalwaarde hebben, maar worden voortdurend geïmiteerd door goedkopere versies. Daardoor wordt de moderne consumptiemaatschappij gekenmerkt door een onophoudelijke reeks rages die zich als golven met verschillende frequenties over de markt uitrollen.