Het leven van een verstekeling uit Indonesië

Indische Nederlander (Indo) Max Ferdinandus is als kind opgegroeid in Indië. Hij had een gelukkige jeugd in dat mooie tropische land, totdat de Japanners het bezetten. Daarna volgde de bloedige oor­log tussen Nederland en de jonge Indonesische republiek. Nadat Indonesië in 1949 een soevereine staat was geworden, bleef de schrijver er tot 1958 wonen. Als gevolg van de vijandige stemming tegenover Nederlanders en Indo’s, vertrok hij naar Nederland. Op goed geluk als verstekeling nadat hij geen visum kreeg. Max Ferdi­nandus werd later alsnog toegelaten en dat was het begin van een geslaagd leven in Nederland. Zijn Indische bravoure is hem daarbij goed van pas gekomen.

"Ik ben een Indo geboren in Indië. Mijn familie is wonderwel de Japanse bezettingstijd en de oorlog tussen Nederland en de zichzelf uitgeroepen Republik Indonesia, ongeschonden doorgekomen. Toen het in 1958 te gevaarlijk was geworden voor Indo’s en alle andere Nederlanders, ging ik illegaal als verstekeling naar mijn onbekende vaderland. Na een korte opsluiting als ongewenste vreemdeling, werd ik alsnog toegelaten. Ik heb daarna uit het leven gehaald wat erin zat. Dat kende hoogtepunten, helaas ook dieptepunten."

Het als verstekeling Indonesië verlaten, werd beschouwd als een riskante onderneming. De verwachting was dat bij terugsturen de Indonesiërs het de verstekeling betaald zouden zetten dat ze als landverraders waren vertrokken. Achteraf gezien hebben velen dit grote risico toch genomen. Al met al was het een beslissing die vooralsnog een onduidelijk toekomstperspectief opleverde. Vooraf gezien hadden we zeker niet bevroed dat de illegale manier om in Nederland te komen als een zwaar vergrijp zou worden beschouwd en er internering volgde. Daarbij kwam nog eens dat aan de ene kant de Indonesiërs je beschouwden als landverrader en anderzijds was je voor de Hollanders een potentiële Indonesisch spion! Aldus was de weg geplaveid voor onze latere detentie in de Kruisberg bij Doetinchem na aankomst in Nederland.
Terug naar mijn laatste momenten in Indonesië. Het moment van voorbereiding was aangebroken nadat de definitieve boeking van mijn vrouw en kind voor het schip de Johan van Oldebarnevelt was vastgelegd. Dat was vóór het begin van mei 1958. Daags ervoor nam ik de trein naar Jakarta om via een familie aldaar mij te laten ‘inzegenen’ door de eerder genoemde ‘dukun’, de inheemse medicijnman.
Na vele verhalen hierover gehoord te hebben, was ik ervan overtuigd dat na het doorlopen en volbrengen van alle rituele handelingen, het me zou lukken ‘ongezien’ de ‘gangway’ van het schip zonder gevaar van ontdekking als verstekeling op te lopen. En ja hoor, toen het schip 24 uur later vanuit Soerabaja in Jakarta arriveerde en daar aanlegde om de laatste groep repatrianten in te schepen, kon ik dwars door een cordon Indonesische militairen met de repatrianten meelopen en aan boord op mijn gemak een schuilplaats zoeken. De mystieke rituelen hadden bij mij dus wel degelijk geholpen.