Het Geloof en de Crisis in de Kerk

De titel van het boek bestaat uit twee delen die elkaar beïnvloeden: ‘Het Geloof’ en ‘de Crisis in de Kerk’. ‘Het Geloof’ gaat in op anders denken over geloven door nieuwe natuurwetenschappelijke inzichten als de evolutietheorie en omgaan met de onwaarschijnlijkheid van wonderen in de Bijbel. ‘De Crisis in de Kerk’ betreft de snelle daling van het aantal kerkleden en daarmee het langzaam verdwijnen van eeuwenlange kerkelijke waarden. Er worden oorzaken gegeven van dit snelle afkalvingsproces en daarnaast wordt een aantal suggesties genoemd, zoals meer wederzijds begrip tussen theologen en natuurwetenschappers. Dit kan bijdragen het afkalvingsproces te keren.

"Na mijn studie fysische-chemie en promotie in Groningen deed ik fundamenteel onderzoek in Canada en daarna bij Koninklijke Shell Laboratorium Amsterdam. Na mijn pensionering werkte ik mee aan de ontwikkeling van duurzaam Plato-hout en vlasvezels. In Groningen deed ik belijdenis bij de studentenpredikant ds. M.A. Krop en werd daarna ouderling. Nu ben ik nog actief als diaken in Zuiderwoude. Ik ben getrouwd met Hettie Pott-Buter. Wij hebben drie gehuwde kinderen en zes kleinkinderen."

Behalve 60% van het aantal Nederlanders dat zegt in een God of een soort ‘hogere macht’ te geloven, is nog altijd 40% van mening niet gelovig te zijn. Wat hebben deze mensen niet, wat gelovige mensen wel hebben? Of anders geformuleerd, wat hebben mensen die niet geloven juist wel, waardoor ze het geloof niet nodig hebben of denken te hebben? Geloof is in de ogen van de niet-gelovigen vaak een soort ‘fopspeen’, die weldenkende mensen niet nodig zouden moeten hebben.Om de gestelde vragen duidelijker te kunnen formuleren, kan het verhelderend zijn om een vergelijking te maken met een heel ander terrein: dat van de kunst. Mijn persoonlijke voorkeur gaat hierbij uit naar de muziek, ook omdat muziek een belangrijke rol speelt in de liturgie en veel raakvlakken heeft met godsdienst. Echter, de keuze voor een andere kunstvorm zou in principe tot dezelfde conclusies leiden. Er zijn mensen die van muziek houden en mensen voor wie muziek niet in een belangrijke behoefte voorziet, of waaraan zelfs helemaal geen behoefte bestaat. Een belangrijk verschil tussen muziek en religie is dat muziek waargenomen kan worden door iedereen die oren heeft. Het geloof is niet waarneembaar in die zin. Wel kan men kennis nemen van de inhoud van het geloof, bijvoorbeeld door naar de kerk te gaan en door het lezen van de Bijbel. Zowel bij muziek als bij de religie is het ontvankelijk zijn een heel belangrijk aspect. Een muziekstuk moet je volgen en als je dat doet door goed te luisteren, dan spreekt het je aan of niet. Evenzo, als je een verhaal uit de Bijbel hoort of leest en het probeert te begrijpen, dan spreekt het je al of niet aan. Het gaat zowel bij muziek als bij het geloof om een beleving verbonden met begrip.Voor muziek bestaat tussen verschillende mensen een groot verschil in gevoeligheid, uitgedrukt als muzikaliteit. Naar analogie zou je kunnen zeggen dat gelovigen een gevoeligheid hebben, noem maar ‘religialiteit’, die niet-gelovigen missen, of misschien niet gebruiken. Dat ‘niet gebruiken’ kan voortkomen uit onwil om je open te stellen voor het onderhavige onderwerp. Ook dat komt in de muziek veel voor.