De dood als Machtsmiddel

Dit boek gaat over De Dood als Machtsmiddel, Moord en doodslag door verpleegkundigen. Tijdens het proces tegen Lucia de Berk, de Haagse verpleegkundige die tot levenslang werd veroordeeld, zonder directe bewijzen, waren veel mensen geschokt. Een verpleegkundige die patiënten ombracht ? Dat kan toch niet waar zijn? Zou dat vaker voorkomen? Een heksenproces of een gerechtelijke dwaling? Reden voor mij om een aantal opmerkelijke zaken in Nederland, aan de hand van bronnenmateriaal, nader te onderzoeken en of er in de ons omringende landen wellicht sprake was van een toename van de Dood als Machtsmiddel, toegepast door verpleegkundigen.

"Na enige jaren werkzaam te zijn geweest in het bedrijfsleven ben ik geschiedenis gaan studeren aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Mijn doel was jonge mensen het belang van historische kennis bij te brengen. Sinds 1981 ben ik met veel plezier leraar geschiedenis aan een VWO/HAVO-scholengemeenschap. Mijn passie voor recht en de rechtspraak wordt gevoed door de vraag waarom mensen bepaalde beslissingen nemen die bepalend zijn voor het leven van andere mensen."

Hoeveel slachtoffers zouden er ten offer zijn gevallen aan de ‘zorgzaamheid’ van Frans Hooijmaijers ? De eerste dag van het proces bleek dat tijdens de carrière van Frans alleen al op de afdeling de Nachtegaal 325 patiënten stierven. Bij 259 sterfgevallen werden door de medici vraagtekens gezet bij de doodsoorzaak. Bij 112 van die gevallen was de twijfel aan een natuurlijke doodsoorzaak zeer groot. In de periode dat de Nachtegaal, met twintig procent van de beddencapaciteit van de hele kliniek, door Frans geleid werd, stierven daar 325 patiënten: in de vijf andere afdelingen, slechts 134. In de 4,5 jaar dat Frans de praktische leiding had over de Nachtegaal, was deze afdeling een tijdlang de ziekenboeg, waarin de zware gevallen van de overige afdelingen werden geplaatst. Verhoudingsgewijs had Frans, gezien de beddencapaciteit ‘recht’ op slechts 39 sterfgevallen van de 194. Het waren er echter 116, dus 77 teveel. Eigenlijk nog meer teveel, omdat het gemiddelde ongunstig beïnvloed werd door de ‘overproductie’ van de Nachtegaal. Werd uitgegaan van de gemiddelden van de andere afdelingen, dan hadden in die periode slechts 20 personen mogen sterven. Alle andere afdelingen hadden in die periode samen 78 doden. In de zeven maanden vóór de arrestatie van Frans, stierven op zijn afdeling 57 patiënten, van wie 55 in 5,5 maand. Een gemiddelde van 10 per maand. Na de arrestatie van Frans schoot dit sterftecijfer opvallend naar beneden, naar 1,5 per maand, gemeten over een periode van zeven maanden. Bij opname in de Nachtegaal haalde één op de vier patiënten de volgende dag niet meer, dertig procent was binnen twee dagen dood en de helft leefde een week later niet meer. Op de andere afdelingen stierf binnen de eerste twee dagen na de opname niemand en overleed op de andere afdelingen samen slechts één procent binnen een week.