Voorkant
Voorkant cover
Achterkant
Achterkant cover

Doodswens bij ouderen
Een oeroud fenomeen van binnenuit bezien

Auteur

Rachel Höppener

Uitvoering
Paperback
Reviews
4,6 / 5 (12 reviews )
Prijs
20 ,50
Verzending
Gratis verzending in Nederland en België
Levertijd
Twee tot vijf werkdagen
(Nederland en België) (Past door brievenbus)

Samenvatting

Emancipatie en maakbaarheid sieren de randen van onze hedendaagse cultuur. We staan niet graag stil bij datgene wat niet controleerbaar is zoals een doodswens bij ouderen. Dit boek wil laten zien dat het juist de verworvenheden van onze tijdgeest zijn die kunnen bijdragen aan een andere benadering van de beleving van ouderen met een doodswens. Als we de intrinsieke waarde ervan leren aanvoelen als natuurlijk en de eenzaamheid die bij een voltooid leven hoort los kunnen zien van het isolement waarin de samenleving de oudere ongewild drukt door haar benadering van angst en onwetendheid.

Over de auteur

"Ik ben theologe, yogadocente en schrijfster. Ik woon en werk in Tilburg. In de jaren dat ik werkte als geestelijk verzorger in de ouderenzorg verdiepte ik mij in de doodswens bij ouderen zoals ik dat veelvuldig tegenkwam. Ik tekende voor mezelf gesprekken op met ouderen en begeleidde hen in hun eenzaamheid en isolement. Dit boek is een weerslag daarvan waarmee ik mijn liefde voor deze doelgroep en het schrijven samenbreng."

Productinformatie

ISBN
9789402223705 / 978-94-022-2370-5
Uitgeverij
Boekscout
Verschijning
29-01-2016
Taal
Nederlands


Uitvoering
Paperback
Pagina's
150
Formaat
12,5 x 20 cm
Illustraties
Nee

Inkijk

Meneer vertelde over zijn tijd in het hospice en over zijn verlangen om te sterven en hoe teleurstellend het was om niet terminaal verklaard te worden, dat was een enorme omschakeling. Ik had een lang en boeiend eerste gesprek met hem waarin ik vooral luisterde en ontdekte dat hij een intelligente en ontwikkelde man was die in zijn leven veel gereisd had en altijd geleefd had vanuit een innerlijke autonomie en vanuit een bewustzijn dat boven het gemiddelde uitstak. Hij had zijn eigen ideeën over God en de wereld, over het leven en de dood en praatte daar graag over. In mij vond hij iemand die naar hem luisterde en met hem in gesprek kon gaan over wat hem interesseerde op dit gebied en dat vond hij fijn.
Hij had een 92-jarige vriendin met wie hij al meer dan twintig jaar bevriend was en met wie hij zijn ideeën kon delen. Deze dame zou ik later ook nog leren kennen als zeer erudiet en zelfstandig, nog rijdend in haar eigen auto en hem drie keer per week bezoekend in de elegantste outfits. Een mooi stel, zij woonde nog zelfstandig en hij had zorg nodig door de pijnklachten die veroorzaakt werden door een rugfracuur die niet meer te behandelen en te genezen was, maar hem wel met heel veel pijn belemmerde om nog op een zelfstandige manier zijn gang te kunnen gaan in het leven. Het was met name deze beperking die hem zijn levenszin meer en meer ontnomen had. Niet meer verder kunnen bewegen dan de paar vierkante meter in zijn kamertje en dat met heel veel pijn, luisterend naar klassieke muziek en geestelijke literatuur tot zich nemend, zo bracht hij zijn dagen door. Eten en drinken konden hem niet meer bekoren en de contacten die hij opdeed bij het verzorgend personeel brachten hem ook niets. Hij meed de lauwheid van het leven en deed met geen enkele activiteit mee in huis en leefde veroordeeld in de wachtkamer van de dood.

Reviews (12)

Uw email wordt enkel gebruikt voor overleg over de betreffende review

Wordt getoond bij de review

door Y. Marin Guarin op 01-02-2016
Een boek dat je moet lezen zonder vooroordelen.
De originaliteit van haar invalshoek is wat als eerste mijn aandacht trekt. Gewoon een andere kijk op leven en dood.
Durf, lef en een ongelofelijk uniek uitgangspunt om over dit moeilijke onderwerp te durven schrijven.
De schrijfster gebruikt termen zoals: “veroordeeld in de wachtkamer van de dood” om de werkelijkheid van veel ouderen in ons land te beschrijven.

Dit boek smaak naar meer… hoop dat er een vervolg komt.

Yolanda Marin Guarin
Journaliste en Rijksambtenaar

door Marjo de Louw op 05-02-2016
Boek dat me heeft geraakt. Uitstekende balans tussen persoonlijke verhalen en beschouwing op een erg actueel en relevant thema. Prettig leesbaar geschreven. Aanrader voor iedereen die met met dit vraagstuk te maken krijgt, professioneel of in eigen kring.
door Joost van de Goor op 24-02-2016
Dit boek verschijnt in een tijd waarin dit onderwerp in de lucht hangt. Daarom is het een belangrijk boek. De wereld is eraan toe om vrijer en met minder remmingen over ouderdom en dood na te denken. De auteur neemt de lezer mee in een zinvolle gedachtegang, en doet dit op een evenwichtige manier die de lezer alle ruimte geeft om een eigen standpunt te bepalen.

Dit boek is goed geschreven en geeft stof tot nadenken, en tot gesprek. Lezenswaardig en belangrijk. Het heeft de potentie om een grote bijdrage te leveren aan de maatschappelijke discussie.
door Marijke Verhoeven op 07-04-2016
Een origineel, begrijpelijk en invoelbaar betoog over de authenticiteit van de doodswens bij ouderen. In een goede mix van persoonlijke, professionele ervaring en literatuurstudie ontrafelt de auteur ‘het-leven-met-de-dood’ bij oude mensen. Zij onderscheidt een natuurlijke doodswens waarbij de dood geleidelijk als een goede vriend wordt beleefd en een verlangen naar de dood als uitweg uit een leven van lichamelijk en/of geestelijk lijden en isolement. Dit isolement wordt geduid als negatief, als het niet (meer) kunnen delen van de eenzaamheid, in tegenstelling tot de beleving van eenzaamheid en alleen zijn van de oudere waarin hij/zij thuis is bij zichzelf. Gepleit wordt voor veel meer aandacht voor deze eenzaamheid in zijn verschillende facetten en voor respect en erkenning m.b.t. doodswens die bij veel ouderen wordt aangetroffen. De auteur beklemtoont de soevereiniteit van de doodswens: ieder mens heeft recht te beslissen over zijn eigen dood. Voor haar betekent dit niet dat de Wet Toetsing Levensbeëindiging verruimd zou moeten worden maar dat de oudere, in goed overleg en tijdig, de voorbereidingen treft om zijn/haar leven te beëindigen wanneer de tijd daar is. De auteur introduceert een nieuwe leefomgeving: de vrije hospice, waar de oudere wordt erkend in zijn doodswens en een nieuwe professional: de verlaatkundige, die als taak heeft de oudere te begeleiden.
door Rob Kuiper op 28-05-2016
Wat mij oprecht heeft verrast, is dat een geestelijk verzorger, die ook nog eens haar baan is kwijtgeraakt dankzij een stel zorgdroogstoppels, meer in haar mars heeft dan de club wijzen van Schnabel. Immers op 4 februari 2016 verscheen het rapport "Voltooid leven. Over hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten" van de commissie Schnabel. Dat rapport maakt pas op de plaats. Daarmee komen we niet verder. Met Höppener kunnen we wel een stap verder zetten, dank zij haar aandacht voor de natuurlijke doodswens en de introductie van de verlaatkundige en de vrije hospice. De discussie over de levenseindeproblematiek, kan zonder kennis van haar boek, niet gevoerd worden.
Warm aanbevolen voor ieder die affectie heeft met de levenseindeproblematiek en de zorg voor ouderen.
Voor professionals, maar ook voor hen die zorg nodig hebben en hun kinderen.
Het boek leest prettig. Alle begrippen worden uitgelegd en er is een actuele boekenlijst, waarop het rapport Schnabel ontbreekt (moest nog verschijnen). Dat is geen gemis.
door Henriëtte Pennings op 24-06-2016
Eindelijk eens een boek zonder filosofieën over zelfbeschikkingsrecht. Bij een doodswens bij ouderen gaat het nu maar al te vaak om de rechten van de mens. Ook heel belangrijk natuurlijk. Maar wat voorop dient te staan is de oudere mens zelf, die zo weinig begrepen wordt. Vooral het gedeelte waarin Rachel Höppener het verschil duidt tussen eenzaamheid en isolement bij de oudere mens en de benadering daarvan spreekt mij zeer aan. Dit boek is een must-have voor begeleiders van mensen met een doodswens, verzorgers, familie, kortom voor iedereen die wil begrijpen wat zich afspeelt in het brein van de oudere mens met een doodswens. Als dat begrip er werkelijk is wordt zelfbeschikking over het eigen levenseinde een vanzelfsprekendheid.
door Nenno Felius op 27-06-2016
Een heldere uiteenzetting van een complexe situatie. De discussie over de levenseindeproblematiek wordt helder en met voorbeelden beschreven.
Een absolute aanrader voor een ieder die hier mee te maken heeft/krijgt: zowel verzorgers, hulpverleners als direct betrokkenen.
Een boek dat op elke opleiding die maar iets te maken heeft met mensen in het algemeen en met ouderen in het bijzonder, als verplichte literatuur zou moeten gelden.
door Marianne van Waterschoot op 01-07-2016
Een boek, dat tot mijn vaste werk- en reisbagage gaat horen. Werk, dat ik bij herhaling zal doornemen. De beschrijving van het isolement, waarin veel ouderen in zorginstellingen zich mee geconfronteerd weten, heeft me geraakt. Het is zo herkenbaar. De auteur toucheert een essentie in de te ingewikkeld gemaakte en geraakte problematiek van de laatste levensfase: het gehoord, gezien en vooral serieus genomen worden van de oudere medemens, die 'klaar' is. Rachel Höppener pleit voor een sensitiviteit, de intelligentie van het hart, die het mogelijk maakt op een gelijkwaardige manier te communiceren en de oude medemens daadwerkelijk te verstaan en bij te staan. Tot aan het einde toe.
door Dorien Sijm op 15-06-2017
De auteur haalt met haar betoog de existentiële problematiek van de doodswens bij ouderen dichterbij en invoelbaar. Zij neemt de lezer mee op haar zoektocht naar afstand en nabijheid wanneer die wens wordt uitgesproken. Het is een boek dat mij leert dat het om een proces gaat, misschien wel van jaren; een gecompliceerd proces van willen en niet willen, van willen, maar nog niet kunnen. De auteur laat zien dat we het bij die ambivalenties moeten leren uithouden, die niet te snel oplossen en wegmaken. Ieder mens heeft een meerstemmig zelf en leeft met tegenstrijdige gedachten, die gelijktijdig waar kunnen zijn.
Het boek gaat daar met voorbeelden vele malen op in. Een aanrader voor mensen die ouderen met een doodswens serieus willen nemen, hen horen en erkennen.
door Boudewijn Chabot op 17-10-2017
De auteur van dit boek put uit jarenlange ervaring als geestelijk verzorger. In de loop
van regelmatige en soms langdurige gesprekken won zij het vertrouwen van ouderen
(velen 80-100 jaar) in een verpleeg- of zorginstelling. Dankzij dat vertrouwen kreeg zij inzicht in de 'binnenkant' van doodswensen die in stilte worden gekoesterd,
die meestal niet om realisering vragen maar waarmee de oudere in een voortgaande
dialoog leeft.
Als raadvrouw kwam zij na vele jaren op een dag in contact met een hoogbejaarde
man die wel om informatie vroeg hoe hij zijn overlijden tot stand zou kunnen
brengen. Zij ging voorzichtig mee in deze wens en bracht hiervan verslag uit aan
haar leidinggevende, die hierop aanvankelijk niet reageerde. Haar streven de
doodswens van deze man serieus te nemen leidde na enig aandringen, tot een
escalatie met het management die uitmondde in ontslag op staande voet. Als lezer
vermoed ik dat deze ervaring een rol heeft gespeeld in het schrijven van dit boek.
Daarbij gaat de auteur dieper dan gebruikelijk is in op verschillende aspecten van
eenzaamheid bij ouderen die lang niet alle negatief geduid hoeven worden. Ook
maakt zij helder hoe een doodswens die voortkomt uit een depressieve stemming
onderscheiden kan worden van een bij de levensfase passende doodswens. Dat
onderscheid vereist wel dat de gesprekspartner de tijd neemt om de 'binnenkant' van
de dooswens te verkennen. Nog belangrijker is dat de helper de eigen doodsangst
onder ogen heeft gezien en met een eventueel bestaand eigen doodsverlangen in
het reine is gekomen.
Het doel van de auteur is in de samenleving - met name onder zorgprofessionals
voor ouderen - meer besef en aandacht te wekken voor een fenomeen dat in haar
ervaring niet zeldzaam is. Namelijk, dat aan het eind van een lang leven dat in een
neergaande boog terecht is gekomen, een aanvaarding van de dood opkomt, zonder
dat er een behoefte is stappen te zetten om deze te realiseren. Over dat stille
verlangen naar de dood kan echter vaak met niemand gesproken worden omdat zo'n
gesprek de ander (familie of verzorgende) confronteert met de eigen angst voor de
dood.
Een beperking van het boek is helaas het gevolg van de invloed van het publieke
debat op het zelfgekozen levenseinde bij ouderen. Hierdoor is er een eenzijdige
gerichtheid gekomen op de praktische en wettelijke mogelijkheid tot realisering van
de dood, waardoor hoogbejaarden - en hun naasten! - zich niet meer de tijd gunnen
om geduldig de complexe wortels van een doodswens te verkennen. Want een
doodwens bij ouderen heeft bronnen in ervaringen in het geleefde leven waarvan het
belang de laatste jaren niet meer wordt onderkend.
Samenvattend beschouw ik dit boek als een belangrijke aanvulling op de studie van
Els van Wijngaarden. Beide publicaties vullen elkaar goed aan juist omdat ze vanuit
een verschillende invalshoek en traditie zijn geschreven.
Boudewijn Chabot, 10 oktober 2017
Geschreven door Piet Ronnes, theoloog en ethicus op 23-01-2018
Doodswens bij ouderen, Een oeroud fenomeen van binnenuit bezien.
Rachel Höppener, Boekscout.nl Soest, 2016
====================================
Leven en dood,
Over de vooroordelen en de perspectieven

De belangstelling voor de dood is groot: op vele manieren wordt erover nagedacht, gesproken en geschreven. Ook in beeld zien we veel situaties waarin mensen blij zijn of worstelen met het begrip dood en de omstandigheden die zij wensen.
De dood hoort bij het leven, is er een deel van en van grote betekenis.
De schrijfster neemt ons mee in een omgeving waar de dood -ofschoon een bijna dagelijkse ervaring- een soort buitenaards gebeuren is: voor veel verpleegkundigen en hun leiding een taboe, een onhandig en onbekend onderwerp. Deze nauw bij ouderen betrokkenen zijn soms blijven steken in de negatieve en beklemmende sfeer die het lange tijd heeft omgeven, met name in de handhaving van voorschriften en oude gebruiken/opvattingen. Bijvoorbeeld het bekende vooroordeel dat het verlangen naar de dood vreemd en ongewenst is.
Het boek vraagt daarvoor veel aandacht en schept ruimte voor een gedurfde positieve opstelling met betrekking tot dit thema in relatie tot het (einde van het) leven.
Het stelt de mens in zijn volle bewustzijn centraal waarbij de eigen gevoelens en wilsopvatting centraal kunnen staan. En dat in volle omvang. Dit brengt met zich mee dat de eerdergenoemde verpleegkundigen en managers van verpleeginstellingen ook zelf dienen te reflecteren over de 'waarde van de dood' als zij hun beleid en omgang met de bewoners 'van binnenuit beleefd' willen en kunnen tonen.
De schrijfster spreekt over de 'omgang met het natuurlijk verlangen' van mensen naar de dood; daarbij zijn omstandigheden als depressie en eindigheid inbegrepen en is de doodswens soms een dwingende eis voor iemand.
Deze omgang vraagt verinnerlijking van de verzorgende betrokkenen. Het onderwerp is aldus voor niemand nog een bedreiging en schept ruimte om naar het verlangde einde toe te 'leven'.
Misschien vraagt het onderwerp ook meer training van verpleegkundigen om tot echte innerlijke verwerking en beleving te komen.
De schrijfster laat duidelijk zien hoe zij de reflectie bij velen heeft gemist, en ook dat er door verinnerlijking van het thema dood en leven perspectieven kunnen ontstaan bij de doodswens.


door Fons Hermus op 04-05-2019
Rachel werpt in haar boek op een van haar bekende manier een helder en liefdevol licht op een paar heikele onderwerpen: de doodswens en de eenzaamheid. Voor mij, als zeker niet ingewijde in deze onderwerpen, was er sprake van enige Eye-openers. Het idee, dat in de levensfase van ' de oudere' de doodswens een ' gezonde' wens kan zijn, die eigenlijk alleen maar om acceptatie vraagt. Het feit dat je in een andere levensfase gewoon niet in staat bent om die doodswens te kunnen begrijpen. En haar nuancering mbt ' alleen zijn': van ' lekker alleen zijn'. tot geïsoleerd zijn. Haar boek heeft mijn leven en denken verrijkt !