Twee mannen, twee levens
Een dubbelportret en enige familiegeschiedenis

In ieder mens schuilt een verhaal en een geschiedenis. Zo ook bij de twee mannen die de hoofdpersonen zijn in dit boek. Het zijn mijn vader, geboren en getogen Nederlander, en mijn schoonvader, van Britse origine. Beide mannen zijn al lang niet meer in leven. Ze hebben elkaar nooit gezien of gesproken. De verbinding tussen hen is dat ze beiden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Duitsland waren. Mijn vader als dwangarbeider, mijn schoonvader als kapitein in het Britse leger. Wie waren ze, wat is hun voorgeschiedenis, hoe hebben ze hun leven geleefd? Dit verhaal vertelt hun levensgeschiedenis tegen de achtergrond van sociale, politieke en economische gebeurtenissen.

Hoe vormen zich de karakters van mensen, welke invloed hebben sociale omstandigheden hierop, welke keuzes maken ze in hun leven en hoe werken deze keuzes door? Na zijn pensionering nam Reinhard de Jong (1950) de tijd het levensverhaal van zijn vader en schoonvader op te schrijven. Met plezier raadpleegde hij oude archieven, verzamelde tal van anekdotes, oude documenten en foto’s. Al het werk mondde uit in een verhaal over hun leven, hun familiegeschiedenis, hun loopbaan, hun liefhebberijen en hun gezinsleven.

Op woensdag 2 mei 1945 arriveerde Frank Dellar in Wismar en hij schrijft in hoofdletters: MET THE RUSSIANS!
De Britse officieren trokken in een groot Duits huis om een officierskantine in te richten. Van Wesel tot Wismar hadden ze geleefd van wat ze in velden of boerderijen aantroffen of van het voedsel uit de conservenblikken. Het voedsel was niet slecht, maar smakeloos, zegt Frank. Ze regelden een paar tafels op schragen, en met tafellakens gaven ze de kantine een "gezellig" aanzien. Het ingeblikte eten was nog niet op hun borden of er klonken sirenes en zagen ze motorfietsen met rode vlaggen, en een Russische officier, die de kantine binnenkwam. Via een tolk begrepen de Britten dat Generaal Konstantin Rokossovsky, commandant van het tweede Wit-Russische Front, overleg met Montgomery wilde over de demarcatielijnen, de afbakening, tussen het Britse Tweede Leger en het Russische leger. Frank en enkele andere senior-officieren organiseerden de voorbereidingen voor het overleg. Kort na de aankomst van Montgomery kwamen Rokossovsky en zijn gevolg binnen. Enkele van zijn soldaten droegen wat leek op een doodskist, die ze midden in de kantine neerzetten. Nadat de kist was geopend zag iedereen talloze flessen wodka. Een Russische officier nam uit een vensterbank een grote keramische plantenpot, haalde de plant eruit en gooide die dwars door het raam naar buiten. Hij maakte de pot schoon en leegde er vier flessen wodka in. Rokossovsky keek rond en nodigde iedereen met armgebaren uit en zei: "Drink ...". Hij nam de volle pot wodka in zijn handen, bracht hem naar Montgomery, wilde de pot in zijn handen drukken en zei: "Drink ... drink ..." Montgomery was geen liefhebber van alcohol en was niet van plan om te drinken. Rokossovsky duwde de pot naar de lippen van Montgomery, die min of meer tegenstribbelde, waardoor de helft van de wodka over zijn uniform stroomde. Montgomery onderging de wodkaceremonie met een grimmige glimlach op zijn gezicht.