Narigheid in de heerlijkheid

In 1969, precies vijftig jaar geleden, werd de skyline van het toen nog grotendeels landelijke tuindersdorp Roelofarendsveen behoorlijk verstoord. De van verre zichtbare kerk van Sint-Petrus’ Banden met haar 50 meter hoge toren moest het veld ruimen. De al lange tijd in een minder goede staat verkerende rooms-katholieke kerk moest na 113 jaar aan het Noordeinde gestaan te hebben plaats maken voor een eigentijds, minder onderhoud vergend nieuw kerkgebouw.
Hoewel veel Veenders destijds geen berouw toonden over de afbraak van het neogotische bouwwerk, waren er toch ook veel mensen die het verdwijnen van de aloude kerk betreurden. En niet alleen mensen uit Roelofarendsveen zelf vonden de sloop onverteerbaar. Nu, 2019, een halve eeuw na het amoveren van de negentiende-eeuwse trots van katholiek Roelofarendsveen, wordt er door veel mensen nog steeds in warme bewoordingen over ,de Petrus’ Banden’ gesproken.
De bouw van de Sint-Petrus’ Bandenkerk in het midden van de negentiende eeuw was voor die dagen een omvangrijk bouwproject in Roelofarendsveen. ,De realisering van deze kerk is een roman waardig’, schreef een kunsthistorica eens. De totstandkoming van het trotse godshuis wordt in dit boek niet als een roman behandeld, maar wel wordt de bouwhistorie nog eens verteld aan de hand van een ,dagverhaal’, dat is bijgehouden door ,bouwpastoor’ Joannes Mattheus van der Stoot.

Dit boekje verhaalt over enige spraakmakende voorvallen die in de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw plaats hadden rondom het Braassemermeer. Het gaat hierbij om rumoerige gebeurtenissen op kerkelijk terrein. In die tijd deden de paapse stoutigheden veel stof opwaaien en later verscheurde de jansenistische stroming in de katholieke kerk de plaatselijke gemeenschappen. Het kwam meerdere malen tot felle ruzie en zelfs handgemeen. In Roelofarendsveen woedde de strijd tussen de Romegetrouwe gelovigen en de aanhangers van het jansenisme bijzonder fel: het kostte op een koude winteravond in 1776 de jansenistische pastoor Jacobus du Pré zelfs het leven. Bij een brand in zijn pastorie stak vrijwel niemand van zijn Veense tegenstanders een hand uit om de vuurzee te blussen…
De paapse stoutigheden in de zeventiende eeuw hadden ook al geleid tot een felle strijd tussen de roomsen en de gereformeerden. Predikanten en pastoors maar ook de gelovigen van beide kerkgenootschappen stonden als kemphanen tegenover elkaar. Ook daarbij kwam het tot ernstige ongeregeldheden. Predikanten scholden op een welhaast ordinaire wijze de katholieken uit, terwijl de roomsen op hun beurt de Nederduits gereformeerden hinderden in hun kerkgang. Soms vielen er zelfs gewonden, zoals bij een pastoor in Hoogmade, die op zeker moment tegenover een paar kerkmeesters kwam te staan. Tevens wordt ingegaan op de Doleantie in Oude Wetering en Leimuiden, waarbij het er soms ook heet aan toeging. Tenslotte is er het verhaal van de spraakmakende overval op de pastoor van Leimuiden.

Dit boekje beschrijft de eerste vijf jaren (1923-1928) van autobusonderneming Maarse & Kroon. Deze eerste vijf jaren speelden zich af in de tegenwoordige gemeente Kaag en Braassem. Het begon allemaal met een bus en een chauffeur op de route van Rijnsaterwoude via Leimuiden en de dorpen in de gemeente Alkemade naar Leiden. In die periode groeide het bedrijf gestaag en in 1927 kwam er een uitbreiding van de diensten door de lijn van Aalsmeer via Amstelveen naar Amsterdam. Daarmee waren de pioniersjaren voorbij.