Nostalgie
Helmond in de jaren 1940-1950 - Verhalen van Toen

Jan van Dalen schrijft in een eenvoudige, makkelijk leesbare stijl. De verhalen zijn niet aan zijn fantasie ontsproten. Naar zijn zeggen ontbreekt het hem daarvoor aan de nodige fantasie. De verhalen zijn zonder uitzondering gebaseerd op persoonlijke belevenissen uit zijn jeugd in Helmond; humor, ernst en de nodige zelfspot wisselen elkaar af. Voor oudere lezers zullen het herkenbare gebeurtenissen en situaties zijn. Voor jeugdigen is het een inkijk in hoe anders het leven vroeger was. Een tijd die nu nauwelijks voorstelbaar is.

Jan van Dalen is geboren in de crisistijd van de jaren dertig. Daarna volgde de Tweede Wereldoorlog. Jaren van armoede en angst. Toch vindt hij zijn jeugdjaren een onvergetelijke tijd. Als kind besef je ook niet alle ellende. Een fietstocht langs zijn voormalige lagere school herinnerde hem aan de dag dat hij in 1940 als allereerste leerling op de nieuwe school in de eerste klas plaats nam. Hij schreef hierover een stukje in de krant onder de titel "nostalgie". De reacties hierop leidden tot meer stukjes; een scala aan herinneringen uit zijn jeugd. Toen de krant stopte met het opnemen van lezersverhalen, bleven een aantal stukjes ongebruikt op de plank liggen. Nu komen ze in boekvorm weer tot leven.

Enkele jongens kregen ook Franse les. Door een misverstand was ik daar niet bij. Na een tiental lessen kwam ik alsnog in aanmerking. Een van de gevorderden, Willy van de Moosdijk, zou mij bijspijkeren over de voorbije lessen. Na tien minuten vonden we het wel genoeg. Toen we na een paar dagen een dictee kregen over een stof die ik niet eerder gezien had, maakte ik in alle zinnen dezelfde fout. Resultaat een vette nul. Nooit eerder gehad, maar ja, kan gebeuren. Een paar dagen later vroeg de broeder plotseling wat mijn ouders ervan gezegd hadden. Nou liet ik thuis nooit iets zien, dus een nul al helemaal niet. Maar ik zei moedig dat ze erg boos waren en dat ik het opnieuw moest maken. Toen hij vroeg of ik dat ook gedaan had, kon ik niet meer terug en zei noodgedwongen: “Jazeker, het ligt thuis op mijn nachtkastje.” Ik zag de twijfel in zijn ogen opkomen en daarom stond ik half op uit de bank en zei: “Ik woon vlakbij, zal ik het even halen?” Hij leek helemaal niet overtuigd, maar hij drong gelukkig niet aan. Hij kon ook niet weten dat wij thuis helemaal geen nachtkastjes hadden.