De eerste Nederlandse vredesmissie
Albanië 1914

Dit boek gaat over de eerste Nederlandse vredesmissie. Die vond plaats in Albanië van eind 1913 tot de zomer van 1914. De missie moest een Albanese gendarmerie opleiden en die bij activiteiten leidinggeven. Albanië had zich al onafhankelijk verklaard van Turkije. De bevolking was echter onderling scherp verdeeld en snakte naar een westers vorst, om de eenheid tot stand te brengen. De Grote Mogendheden gingen ervan uit dat met een Duitse vorst aan het hoofd, in Albanië een democratische staat zou kunnen ontstaan. De Nederlanders zouden de vorst moeten ondersteunen. Het zou een zeer moeilijke missie worden.

Over de verhouding van de Nederlandse officieren en de Albanezen en bijvoorbeeld de Italianen is veel geschreven. Automatisch is steeds aangenomen dat de verhouding tussen de vorst en de Nederlandse officieren opperbest zou zijn, daar ze beiden eenzelfde doel nastreefden. De prins zu Wied ­ die ook niet geconsulteerd was bij de keuze voor Nederland; hij was op dat moment zelf nog niet uitgekozen ­ zag echter ten zeerste neer op Nederlandse officieren. Deels zal dat wel de onder Duitse officieren toen zeer verbreide arrogantie tegenover soldaten van elders zijn geweest, maar Wilhelm zu Wied was in zijn jeugd veel in ons land geweest en zal zeker in Wassenaar en bij het hof in Den Haag veel Nederlandse officieren hebben ontmoet. Zijn mening ­ of dat nu een vooroordeel was of niet ­ was niet zonder persoonlijke ervaring gevormd. Anderzijds was de Nederlandse krijgsmacht behoorlijk trots op zijn prestaties in Atjeh onder Van Heutsz. Koningin Wilhelmina wilde haar verre achterneef zu Wied ­ die dan nog wel niet uitgekozen was, maar wiens keuze wel al door de Oranje-Nassaus werd gepromoot ­ graag in dat barre land gesteund zien door Nederlandse officieren. Er kwam nog wel meer bij. Wieds vrouw en tante drongen er bij hem op aan, toch zo lang mogelijk als vorst aan te blijven. Formeel wilde hij dat ook wel, al was het maar om voor zichzelf en zijn zoon de aanspraken op de troon te behouden. Maar eigenlijk was hij veel gelukkiger geweest bij de Ulanen tussen vrienden uit zijn eigen kaste en geleid door zijn meerderen. Dat wel gezegd is dat hij geen groot strateeg was, kan al dan niet ten onrechte zijn geweest. Het doet slechts in zoverre terzake, dat Wied er niet op had gerekend opperbevelhebber in actieve dienst in allerlei gevechtssituaties te moeten zijn.