Kamp Dosgal

In de vorige eeuw moesten krijgsgevangen - ver weg van de bewoonde wereld - vaak onder erbarmelijke omstandigheden werken en leven. Zo ook in kamp Dosgal in West-Siberië waar dokter Lavarna arts was. Ontsnappen was voor velen een droombeeld, maar voorman John probeerde dit droombeeld gestalte te geven. Met geduld en vindingrijkheid had hij zijn ontsnappingsplan bedacht, maar voor de uitwerking was hij van veel, onbeïnvloedbare factoren afhankelijk. Door de vele onverwachte wendingen leek hun einddoel steeds onbereikbaarder te worden, want ook de achtervolgers hadden maar één doel voor ogen. Wie zal uiteindelijk aan het langste eind trekken?

"Ik ben geboren in 1940 te Nijmegen. Ik ben na mijn gymnasiale opleiding naar de kweekschool (nu: pedagogische academie) gegaan. Ik werd daarna benoemd aan de lagere school (nu: basisschool). Toen al stimuleerde ik de taalactiviteit en fantasie van mijn leerlingen door hen verhaaltjes te laten schrijven en te spelen. Na 4 jaar stapte ik over naar het beroepsonderwijs, waar ik dankzij zelfstudie en bijscholingscursussen leraar Nederlands werd. Door "krant in de klas" en taalspelletjes bleef ik stimulerend bezig."

Sjokkend trokken de ruim veertig gevangenen met de gewapende bewakers - van wie twee te paard - de kamppoort uit, nagestaard door Wassirio, de vijfenveertigjarige nieuwe kampcommandant. Toen de laatsten de poort uit waren, keerde hij zich om en liep zijn sober ingericht kantoortje weer in, deed zijn overjas uit en zette zijn officiersmuts af. Hij nam plaats achter zijn werktafel en dacht terug aan zijn aankomst in het kamp, ruim vier maanden geleden. Na de zonder aanwijsbare reden plotselinge dood van de vorige kampcommandant was hij, Wassirio, ondanks zijn protest, in deze uithoek als opvolger van de veeleisende commandant Shabanov aangesteld. Hij ervoer deze overplaatsing als een degradatie en kon dat daarom moeilijk accepteren. Maar het was niet anders en hij moest proberen er het beste van te maken. Shabanov had een perfect functionerend bewakingssysteem opgebouwd en daar wilde hij uiteraard niets aan veranderen. Hij moest er alleen maar op toezien dat er voldoende hout gekapt werd, maar dat hoefde hij niet eens zelf te doen: de bewakers zagen er wel op toe dat de gevangenen zich bleven inspannen. In feite had hij hier in Serginy niet veel te doen en dat gaf tegelijk een zekere leegte aan zijn bestaan. Het deed hem daarom goed om zo nu en dan flink tegen de ge¬vangenen uit te kunnen vallen; al was het alleen maar om zichzelf het gevoel te geven dat hij toch de baas was. In de ogen van de gevangenen was Wassirio geen ongeschikte kampcommandant; van een terreurbewind, zoals in sommige andere kampen, was geen sprake. Toch kon hij af en toe niet nalaten de gevangenen zijn macht te laten voe¬len door bijvoorbeeld minder voedsel te laten uitdelen bij een te lage dagproductie óf door ze midden in de nacht te laten aantreden.