We worden diep
Bomansstudies 4

Diepgaand, meer op de achtergronden gericht dan op de waan van de dag. Dat zijn de vijfentwintig artikelen over het werk en de persoon van schrijver, voordrachtskunstenaar en televisiemaker Godfried Bomans (1913-1971) die u in dit boek aantreft. Ze werden eerder gepubliceerd in het Bomans Weekblad. Veel aandacht krijgen zijn sprookjes en de documentaire Een Hollander ontdekt Vlaanderen. Ook kijken we naar de plaats die hij innam in het katholieke leven van destijds. Bomans komt in dit boek naar voren als een auteur die midden in zijn tijd stond en voor een pittig oordeel niet terugschrok.

"Ik ben in 1950 geboren in Breda en studeerde Nederlands en algemene literatuurwetenschap aan de Utrechtse universiteit. Daarna heb ik gewerkt als leraar Nederlands en als zelfstandig tekstschrijver-taaladviseur. Ook was ik journalistiek werkzaam als eindredacteur bij het ABP in Heerlen en bij Hogeschool Larenstein in Velp. Vijf mooie jaren (2007-2011) was ik actief als redacteur van een internetmagazine, het Bomans Weekblad. Een selectie uit de artikelen die ik daarin publiceerde, vindt u in dit boek."

Jac Aarts is in juli 2015 overleden.

Intimiteit, schoonheid, doorvoeld geloof en vroomheid, dat zijn de zaken waar het bij Bomans in diepste wezen om draait. In talloze gesprekken, met name in aflevering 2 en 4, komen deze thema's terug. Hoogtepunt voor mij persoonlijk is het gesprek met beeldend kunstenaar André Bogaert.
Bomans begint zoals hij vaak begint: met een stelling, en vraagt dan of dat juist is. Bogaert beaamt het en komt dan onmiddellijk ter zake: het motief van waaruit hij werkt is zijn angst om dood te gaan. En wat zegt Bomans, zij het alleen in de documentaire? Hij beaamt dit meteen. "Ja, dat begrijp ik", zegt hij zachtjes en ingetogen. In het boek is dit weggelaten... Het is een intiem gesprek op hoog menselijk niveau. Datgene waar Bomans z'n hele leven bang voor was en wat hij door humor probeerde te bezweren (denk bijvoorbeeld aan de doodgravers in Erik) wordt hier meteen op tafel gelegd. André Bogaert spreekt openlijk en rechtstreeks over datgene wat Bomans, vermoed ik, nooit durfde toe te geven: zijn angst voor de dood. Deze angst is voor Bogaert de drijfveer voor het maken van kunst. Bij hem is het geloof al verloren gegaan, dus ook dat zal hem niet redden. Hij zal z'n kracht moeten ontlenen aan zichzelf en aan enkele goede vrienden. En aan dit gesprek toch ook een beetje, want het eindigt als volgt: "Ja. Ik heb er nu over gepraat. Dat helpt. Ik praat er weinig over. Dat is niet goed. Dit was goed."
Het is bij dit soort gesprekken dat er een echte synthese tot stand komt tussen boek en film. De informatie vinden we in het boek, terwijl we voor het stemgeluid, de toon van spreken, de manier van kijken enzovoorts bij de filmbeelden moeten zijn. Ze vullen elkaar aan en kunnen niet zonder elkaar. Dan, en alleen dan, ontstaat er echt een nieuw genre. Docuteratuur van het hoogste niveau!