Antwerpen verkend
Het verhaal achter tien standbeelden

Johan Peters (1969) verhuisde 13 jaar geleden naar Antwerpen. Hij wilde een nieuwe fase in zijn leven ingaan. Het voor langere tijd woonachtig zijn in het buitenland was altijd zijn grote wens geweest. Dat buitenland werd het historisch centrum van Antwerpen waar hij anno 2019 nog steeds woont. Hij kent de binnenstad ondertussen van haver tot gort. Johan Peters is daarom bij uitstek geschikt om als Nederbelg een toeristisch boekje te schrijven voor Nederlanders die Antwerpen tijdens een dagtrip of weekendje weg bezoeken. Zijn journalistieke vaardigheden en historische kennis zorgen ervoor dat het boek vlot leest.

Johan Peters is een freelance journalist die in Antwerpen woont en werkt. In 2006 verhuisde hij naar de grootste Vlaamse stad vanuit zijn geboortestad Rotterdam. Hij is woonachtig midden in het historisch centrum van Antwerpen en kent er na al die jaren alle interessante plekjes en wandelroutes. Een zo’n mogelijke wandelroute heeft hij nu uitgeschreven in dit boek. Deze leidt langs tien standbeelden die de historie van Antwerpen en België deels vertellen. Een geschiedenis met hier en daar een Nederlands tintje. Naast het historische verhaal bevat het boek verder informatie over hoe de stad er nu uitziet en in de komende jaren zal transformeren.

Hendrik Conscience was een Vlaamse auteur. Conscience is geboren in Antwerpen, maar zijn ouders waren Frans. Zijn vader werkte voor de marine van Napoleon Bonaparte en kwam in 1811 in Antwerpen terecht. Conscience zag in 1812 het levenslicht. Zijn ouders besloten in Antwerpen te blijven na de val van Napoleon. Conscience wordt beschouwd als Vlaams volksschrijver en als degene die de Vlamingen leerde lezen. Dat deed hij met teksten die Vlaamsgezind waren.
Zijn meest beroemde boek is De leeuw van Vlaanderen, een historisch verhaal over de Guldensporenslag die plaatsvond op 11 juli 1302 nabij Kortrijk. De Vlaamse adel kwam tijdens die slag in opstand tegen de Bourgondische hertogen die in hun ogen te veel belasting hieven. De adel kreeg daarbij hulp van de Vlaamse boeren. De Vlamingen wonnen, binnen een uur volgens de overlevering, en zelfs anno 2019 wordt dit feit nog steeds beschouwd als het eerste echte teken van Vlaams zelfbewustzijn. Het is niet voor niets dat 11 juli de datum is van de Vlaamse feestdag. Lang hebben de Vlamingen trouwens niet van hun overwinning kunnen genieten in de veertiende eeuw. Niet veel later zuchtten ze opnieuw onder zware belastingdruk.
Ook in het overige werk van Conscience komt zijn Vlaamse gezindheid naar voren en daarom kreeg hij in 1883 dit standbeeld toebedeeld, onthuld enkele dagen voor zijn dood. Conscience stierf overigens in Elsene, nu een Brusselse deelgemeente. Op het gelijknamige plein vinden ieder jaar manifestaties plaats van Vlaamsgezinden van het Vlaams Belang dat streeft naar een onafhankelijk Vlaanderen. De huidige politieke situatie in België laat ik verder links liggen. Dat vergt een apart boek.
Er valt nog veel meer te zien op het Hendrik Conscienceplein. Persoonlijk is dit mijn meest favoriete plekje in het centrum van Antwerpen. Waar je niet omheen kunt, is de Sint-Carolus Borromeuskerk waar Conscience op uitkijkt. Deze barokkerk stamt uit begin zeventiende eeuw en was aanvankelijk gewijd als kerk voor de jezuïetenorde van Ignatius van Loyola. Na het opheffen van de orde in 1773 is de kerk opnieuw gewijd. Dit keer aan Carolus Borromeus, een kerkhervormer uit de zestiende eeuw die later heilig is verklaard. Peter Paul Rubens had een grote hand in het interieur van de kerk. Er hangen verschillende werken van hem en/of zijn leerlingen en ook sommige beelden zijn van zijn hand.