De tranen van de Cycloop

Frank Mommersteeg (Den Bosch, 1944) debuteerde met zijn roman Zoete Moeder, over een schooldrama in zijn geboortestad begin zestiger jaren van de vorige eeuw. Daarna publiceerde hij zijn eerste verhalenbundel Tulpen uit Kilronan. Vervolgens schreef hij de ‘postume autobiografie’ van zijn vriend H.M.A. van der Beek op basis van hun levenslang durende correspondentie (Een vertwijfeld universum). Zijn vele reizen door Toscane leidden uiteindelijk tot het schrijven van de roman Jager of de schaduw van de avond. Een omvangrijk boek met persoonlijke beschouwingen over lezen, schrijvers en boeken ( Als in een dubbele spiegel) onthulde zijn essayistische inslag. De Tranen van de Cycloop, zijn tweede verhalenbundel, is het zesde boek van zijn hand, dat Boekscout het licht doet zien.

Wat laat ik nog meer na? Een huis vol boeken, die oud en vertrouwd waren, ontspannend en warm, gelezen tussen de bedrijven door, in die tijd dat ik mijn beste krachten bundelde ten dienste van het bijzonder jeugdwerk in internaatsverband, en later als hogeschooldocent. Ten slotte als reisleider de Etrusken achterna. Al die boeken dus, sommige slechts half of nauwelijks gelezen, maar stuk voor stuk minstens een keer geraadpleegd, zo’n honderd meter boek, over hoeveel boeken hebben we het dan? Reken maar uit, hoeveel etappes bevatten zij in mijn onvoltooide symfonie, die mijn leven uiteindelijk zal zijn, hoeveel valsheid, hoeveel valstrikken?
Groots en meeslepend wilde ik leven, zie hier het resultaat. De individueelste expressie van de individueelste emotie, lezen en vergeten, herlezen, de wet van behoud van ellende. Jong zijn, leren, liefhebben, werken, reizen, ontdekken, afscheid nemen - vat ik daarmee het leven dat ik geleid heb, redelijk samen? En al die dagboekaantekeningen, al die brieven die ik geschreven heb, al die ordners vol getuigenissen van studie en werk: scripties, beleidsnota’s, onderzoeksrapporten, al die schriften vol opgetekende dromen, al die optredens en presentaties… Hoe lang of beter hoe kort zal het duren dat al die verhalen zullen zijn vergeten, alsof de schrijver ervan nooit heeft bestaan?
Laat ik mij daarom die laatste lente nog eenmaal in herinnering roepen. Wat betekende die voor mij? Toen ik jong was, associeerde ik de lente met lichtheid, maar toen ik ouder werd voelde ik elk jaar sterker de zwaartekracht. Ik zag de aarde ontluiken, maar het deed mij ook beseffen dat ze mij langzaam maar zeker wilde ontvangen in haar schoot. Ik besefte steeds meer dat van geboorte naar dood maar één stap is, dat elk jaar die stap kleiner werd totdat de voeten elkaar raakten. En elke keer als ik het adagio molto espressivo van Beethoven beluisterde, beving mij dat noodlotsgevoel.
Het was op een van die ochtenden, Aurora, dat ik De aantekeningen van Malte Laurids Brigge van Rainer Maria Rilke weer eens ter hand nam en opensloeg en verbaasd naar die eerste zin in het boek staarde: ‘Dus hierheen komen de mensen om te leven, ik zou eerder denken dat hier gestorven werd.’