Ze spraken er niet over
Twee Amersfoortse broers in Nederlands-Indië

De Amersfoortse broers Frans en Bertus Bosman werden in 1947 als dienstplichtige militairen naar Nederlands-Indië gezonden. Na hun thuisvaart vertelden ze niet veel over Indië, alleen dat het een mooi land was met aardige mensen. Niemand vertelden ze hoe het was zo ver van huis te zijn. Of ze eenzaam waren en of ze bang waren in de tropennacht. Beiden hebben ze te maken gekregen met de dood, die altijd in de buurt was en belangrijker was dan vrouwen of eten. Ze spraken er nooit over, dat was taboe.

"Ik ben geboren in 1948. Op de middelbare school begon ik met schrijven. Na mijn studies tuinbouw en voorlichtingskunde heb ik als communicatiedeskundige bij het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij artikelen gepubliceerd in vaktijdschriften. Na 2005 heb ik mij gespecialiseerd in genealogie en daarover veel artikelen geschreven. Ik publiceerde eerder: Kasteel Ophemert, heerlijkheid in de Betuwe, Spotlight op Werner von Haeften en Jacob van Haeften, een “waanwijze” Utrechter."

Gegrepen door de beschrijving van de Nederlandse politiek rond de oorlog in voormalig Nederlands-Indië door Ad van Liempt in zijn boek Na de bevrijding, de loodzware jaren 1945-1950, realiseerde ik me, dat twee broers van mijn moeder ook in Indië hadden gezeten. Als dienstplichtige soldaten waren zij daarheen gestuurd, waarschijnlijk tegen hun wil. Toen zij daar zaten werd ik geboren.
Later keek ik vol bewondering naar de opgezette varaan en het prachtige Indische houtsnijwerk op hun dressoirs. Mijn beide ooms, die door hun verblijf in Nederlands-Indië een speciale band met elkaar hadden, vertelden niet veel over Indië, alleen dat het zo’n mooi land was, waarvan ze veel foto’s maakten, en dat er zulke aardige mensen woonden. Of ze aan gevechtshandelingen hadden deelgenomen wilden ze niet vertellen.
Pas door het boek van Van Liempt ben ik mij gaan afvragen wat mijn ooms in werkelijkheid deden in Indië, waarom waren ze daarheen gestuurd? Tegen wie vochten ze? Hoe hebben ze hun verblijf in onze voormalige kolonie beleefd?
Nog tal van andere vragen kwamen bij mij op, geen vragen over de Nederlandse politiek ten aanzien van de drang naar vrijheid van de Indonesiërs. Die had Van Liempt uitvoerig beschreven. Nee, meer vragen naar de kleine geschiedenissen van mijn ooms. Hoe vonden ze het zo ver van huis te zijn? Wat vonden ze van Indië? Voelden ze zich eenzaam? Hoe beleefden ze de gevechtshandelingen? Hoe keken ze tegen de Indische vrouwen aan? Waren ze wel rein?
Het hen zelf vragen kon niet meer, beiden zijn overleden, respectievelijk in 1993 en in 2006. En ik betwijfel of ze mij iets verteld zouden hebben over hun acties in Indië, dat deden ze nooit. Zelfs hun eigen vrouwen en kinderen wisten nauwelijks iets. Ik moest zelf op onderzoek uit, wilde ik wat over mijn ooms in Indië te weten komen.