Het onverwerkte leed van de Zuid-Molukkers
De wrange vrucht van wederzijds onbegrip over erkenning van een eigen staat

In alle vroegte op zaterdag 11 juni 1977 overvallen Nederlandse mariniers in opdracht van de Nederlandse regering in het Drentse Bovensmilde de NS-trein, die jonge Zuid-Molukse vrijheidstrijders bijna drie weken daarvoor hebben gekaapt, met  de bedoeling de gegijzelde passagiers ongedeerd te bevrijden. Niettemin vallen daarbij  dodelijke slachtoffers, zowel onder de passagiers als bij de kapers. Hoe heeft het zover kunnen komen? Er is een lange geschiedenis aan voorafgegaan. Daaruit blijkt dat al sinds de eerste besprekingen in 1946 over de overdracht van onze kolonie Nederlands Oost-Indië aan het nieuwe Indonesische bewind sprake is van een lange reeks van wederzijds onbegrip, inschattingsfouten, gebrekkige voorlichting, starre houding en het onvermogen van alle betrokken partijen om tot een oplossing te komen. Dit heeft geleid tot de huidige situatie waarin de Zuid-Molukse samenleving in Nederland op dit moment verkeert. De aanvankelijk in het vooruitzicht gestelde terugkeer van de KNIL-militairen met hun gezinnen naar hun vaderland op Ambon en de verwezenlijking van een eigen, onafhankelijke staat zijn twee grote trauma’s, die nog niet weg zijn uit de harten van de Zuid-Molukkers hier in Nederland.

 

Met een feitelijk verslag van alle gebeurtenissen, omstandigheden, reacties van regeringen en andere overheden en van politieke en maatschappelijke organisaties  vanaf 1946 tot en met de ontzetting van de gekaapte trein in 1977 probeer ik iedereen, die dit boek leest, uitgebreid inzicht te geven in de geschiedenis van de Zuid-Molukse bevolking in Nederland. Ook komen de oorzaken en gevolgen van de langdurige Zuid-Molukse strijd aan bod, die nog steeds nagalmen in de opeenvolgende Molukse generaties in het huidige Nederland

Als journalist van het Algemeen Nederlands Persbureau was de auteur van dit boek aanwezig bij de kaping van de trein en de bevrijding van de passagiers en bracht daarvan verslag uit. Hij begon zijn carrière bij de Volkskrant in Amsterdam en Londen. Bij het ANP was hij zowel in het binnen- als buitenland lange tijd werkzaam. Hij schreef talloze berichten en verhalen, die via het ANP bij kranten, radio en televisie - dikwijls ook in het buitenland - terecht kwamen. Na zijn pensionering is hij regelmatig blijven schrijven.

OVERDRACHT KOLONIE NEDERLANDS-OOST-INDIË

De Nederlandse regering draagt op 27 december 1949 in het Paleis op de Dam in Amsterdam onze eeuwenoude kolonie Nederlands-Oost-Indië officieel over aan de nieuwe eenzijdig uitgeroepen Republik Indonesia Serikant (De Verenigde Staten van Indonesia). Koningin Juliana, premier Hatta van Indonesia en een vertegenwoordiger van de Verenigde Naties zijn daarbij aanwezig. Vanaf dat moment behoren de Molukken bij de deelstaat Oost-Indonesia (Negara Indonesia Timur).

Tijdens de voorafgaande onderhandelingen in 1946 tussen Nederland en Indonesië over de voorwaarden van de overdracht wordt onder meer voorgesteld dat, wanneer enig deel van het Indonesische volk niet tot Indonesië wil behoren, dit in een bijzondere verhouding tot Indonesië kan worden geregeld. Hiermee is een verregaande mate van onafhankelijkheid gewaarborgd. Dit houdt onder meer in dat de Zuid-Molukken op gelijk niveau als Suriname en de Nederlandse Antillen onderdeel van het Nederlandse Koninkrijk zouden uitmaken. Dit staat beschreven in het zogenoemde akkoord van Linggaddjati van 15 november 1946 tussen Nederland en Indonesië.

Vervolgens ontstaan tussen beide partijen tal van conflicten over allerlei inmiddels voorgestelde wijzigingen in de tekst. Deze leiden tot onoverbrugbare tegenstellingen tussen de twee betrokken partijen. Voor de Nederlandse regering zijn de veranderingen die Indonesië in de politieke overeenkomst wil aanbrengen zó vergaand dat zij zich gedwongen ziet zich daaruit terug te trekken. Namens Nederland zegt luitenant-gouverneur-generaal Huib van Mook op 20 juli 1947 de medewerking aan de verdere uitwerking van het verdrag op.