De Guanchen, de oerbevolking van de Canarische eilanden
Deel 2: De ondergang van de Guanchen-beschaving

De verovering van de Canarische Eilanden vond plaats tussen 1402 en 1496. De verovering duurde bijna een eeuw, en mogelijk zou het langer hebben geduurd als de Guanchen niet waren getroffen door een vreemde epidemische ziekte, de ‘Guanche slaperigheid’ of de ‘Modorra’, die velen van hen het leven zou kosten. De verovering van de Canarische Eilanden kan aanzien worden als een algemene repetitie voor de talrijke gruwelijkheden, die de veroveraars nadien toepasten tijdens de verovering van de Nieuwe Wereld nadat Columbus in 1492 Amerika ontdekte. De verovering van de Canarische eilanden moet ook beschouwd worden als een eerste vingeroefening voor de latere vorming van Europese koloniën in Amerika, Afrika en Australië. Op al die plaatsen hebben de Europeanen de originele bevolking onderworpen en hele beschavingsvormen geëuropeaniseerd. Als gevolg hiervan zouden er in de periode die hierop volgde tientallen miljoenen autochtonen over de hele wereld sterven.

Na een succesvolle carrière in de chemische industrie ontwikkelde Jean-Marie Baetens tijdens zijn pensionering een speciale interesse voor de Canarische Eilanden. In het eerste deel van dit boek (Herkomst en Eigenheid van de Guanchen) heeft de auteur u nader kennis laten maken met de samenleving en de cultuur van de oorspronkelijke bewoners van deze eilanden. In het tweede deel legt hij op een methodische en analytische wijze uiteen hoe deze beschaving in de vijftiende eeuw uiteindelijk op een bloedige wijze ten onder is gegaan. De meeste historici beschouwen het nog altijd als een voetnoot van de geschiedenis, maar de ondergang van de Guanchen beschaving lag aan de basis van de latere vorming van Europese koloniën in Amerika, Afrika en Australië, en vormde aldus de basis voor de huidige welvaart van onze Westerse wereld. Na het lezen van dit boek zal uw vakantie op de Canarische eilanden nooit meer hetzelfde zijn!

De Spanjaarden begingen de vreselijke blunder om blindelings de Vallei van La Orotava in te lopen op zoek naar vee. Tijdens hun terugkeer werden ze door de Guanchen in een ravijn, die nu bekend staat als de Barranco de San Antonio (de Guanchennaam was Farfan), nabij Acentejo in een hinderlaag gelokt.

Terwijl Bencomo ’s halfbroer Tinguaro, leider van de Acentejo-streek, met driehonderd man de voorhoede van de Castiliaanse troepen in deze hinderlaag gelokt had, viel Bencomo de achterhoede van de verspreide Europeanen met drieduizend man aan. De aanval ging gepaard met indrukwekkend geschreeuw en gefluit, wat een chaos van jewelste veroorzaakte. De Castillianen hadden tijdens hun opmars grote hoeveelheden blijkbaar verlaten vee meegenomen, maar de schapen en geiten vluchtten door het gefluit van hun herders in alle richtingen weg, wat leidde tot een verdere verstoring van de strijdorde.

De Spanjaarden waren beschermd met bepantsering en schilden, en vochten met donderbussen en kanonnen. De Guanchen vochten naakt en bekogelden de vijand vanaf de hellingen met stenen en speren van gehard hout (bekend als banotes). Tinguaro viel de indringers met stenen en speren aan vanaf de bovenkant van de barranco. De ruiters werden met stenen van hun paarden gegooid, terwijl de voet-soldaten met krachtige knuppelslagen werden neergeslagen.

De Spanjaarden waren op dit terrein niet in staat om met hun paarden vrij te manoeuvreren, omdat deze hellingen bedekt waren met zeer dikke, boomachtige struiken, terwijl de Guanchen, met drieduizend driehonderd man onder leiding van Bencomo en zijn halfbroer Tinguaro, gebruik maakten van hun mobiliteit en hun intieme kennis van het terrein om de overhand te krijgen.

De gewonde en bloedende Castillianen en hun hulptroepen vochten wanhopig zonder orde of harmonie. Ze probeerden de slagen, speren en vliegende stenen te vermijden in de hoop hun leven te redden. Degenen die konden ontsnappen, trokken zich langzaam terug, onder een regen van omlaag vallende stenen. De strijd duurde enkele uren.