geeft je boek uit
professioneel en zonder kosten

Anonimiseren en fingeren

Anonimiseren en fingeren

Wanneer je een (auto)biografie schrijft, of een boek of bundel gebaseerd op je eigen ervaringen, dan is de kans groot dat er personen in je boek voorkomen die echt bestaan. Het is belangrijk om hier voorzichtig mee om te gaan, en je tekst nog een keer goed na te lopen, in verband met de wet- en regelgeving in Nederland. In deze blog gaan we in op de grenzen rondom het verwerken van herkenbare personen in je boek. In welke gevallen mag je schrijven over anderen, en wanneer moet je anonimiseren of fingeren?

Toestemming vragen

Wanneer er herkenbare personen in je boek voorkomen, moet je toestemming hebben om hem of haar in je boek te verwerken. Ga je manuscript dus nog een keer goed door, en maak eventueel een lijstje van alle personen die in je boek voorkomen. Je kunt vervolgens deze personen benaderen om toestemming te vragen.

Of de persoon in je boek nou in een positief of een negatief daglicht wordt gesteld, deze toestemming is in alle gevallen essentieel. Wanneer zij geen toestemming hebben gegeven, zichzelf vervolgens herkennen in jouw boek en hier niet achter staan, dan kan dat ongewenste problemen opleveren. De auteur is daarbij altijd verantwoordelijk voor zijn of haar tekst, en daarom is het raadzaam om jezelf hier zo veel mogelijk tegen in bescherming te nemen.

Anonimiseren

Wanneer het niet mogelijk is om toestemming te verkrijgen, of je wil bepaalde personen liever niet benaderen, dan is het zaak dat deze personen onherkenbaar worden gemaakt. Daarbij volstaat het niet om de naam te wijzigen! Wanneer de naam gewijzigd is, maar bijvoorbeeld de uiterlijke kenmerken, de woonplaats en het beroep van deze persoon niet, of wanneer deze persoon voorkomt in anekdotes die daadwerkelijk gebeurd zijn, dan kan hij of zij zichzelf nog steeds direct aanwijzen. Schrijf je iets over je blonde buurvrouw die schooljuf is, maak er dan bijvoorbeeld een roodharige vriendin van die op een crèche werkt. Je kunt daarbij in het achterhoofd houden dat voor lezers die jou niet persoonlijk kennen, en deze persoon dus ook niet, het exacte uiterlijk of het beroep van deze persoon meestal niet van belang zijn.

Ook instellingen of bedrijven mag je niet zomaar verwerken in je boek zonder toestemming. Benoem je bijvoorbeeld een specifiek ziekenhuis, dan kun je het algemeen houden door een zelfverzonnen naam te gebruiken of simpelweg over het ziekenhuis te spreken.

Fingeren

Om je verhaal volledig onherkenbaar te maken voor anderen, kun je het fingeren. Dit wil zeggen dat je gebeurtenissen zo aanpast, dat deze niet meer overeenkomen met de werkelijkheid. Verder kun je personages samenvoegen. Je kunt bijvoorbeeld de karaktereigenschappen van twee personen combineren en deze in één personage naar voren laten komen.

Disclaimer

Wanneer je boek gebaseerd is op de werkelijkheid en personen herkenbaar zouden kunnen zijn, dan is het aan te raden om een disclaimer op te nemen aan het begin van je geanonimiseerde boek. Dit is een tekst die je vrijwaart van eventuele gevolgen. Een voorbeeld van een disclaimer is als volgt:

Alle overeenkomsten tussen bestaande personen en personages in dit boek berusten op louter toeval.

Let op!

Het is niet toegestaan om anderen ergens van te beschuldigen in je boek, zonder dat dit is bewezen. Alleen wanneer er een rechterlijke uitspraak is gedaan, is het niet nodig om te anonimiseren of fingeren. In dit geval kun je alle gegevens over de betrokken personen of instanties in je boek opnemen.

Dat het belangrijk is om het anonimiseren of fingeren serieus te nemen, bewijst de zaak omtrent het boek Iedereen kan schilderen. De rechter oordeelde in dit geval in het voordeel van de auteur Emma Curvers, omdat zij er vanwege allerlei aanpassingen voor had gezorgd dat het vaderlijke personage niet ‘één op één’ met haar eigen vader kon worden vereenzelvigd.

Kom je er niet uit met het anonimiseren van je boek of heb je hier vragen over? Dan kun je altijd bij ons terecht voor hulp en advies.

Recht en wetgeving

Thema's