Auteursrecht
In Nederland is alles wat je schrijft beschermd door de auteurswet. Deze wet beschermt jou als schrijver tegen het stelen van je werk. Dat betekent dus dat niemand zonder jouw toestemming de tekst mag overnemen. Auteursrecht wordt met een Engelse term ook wel ‘copyright’ genoemd. Het recht verkrijg je op het moment dat je het maakt. Je hoeft dit dus niet ergens officieel vast te leggen. Pas wanneer je het auteursrecht overdraagt of verkoopt, kan het aan iemand anders worden overgedragen.
Het auteursrecht is onder te verdelen in twee exclusieve rechten:
- het alleenrecht om het openbaar te maken (bijvoorbeeld op een website)
- het alleenrecht om het te verveelvoudigen (kopiëren)
Behalve bovengenoemde rechten heb je in Nederland ook nog persoonlijkheidsrechten . Deze rechten beschermen de bijzondere band tussen auteur en werk en worden beschreven in artikel 25 van de Auteurswet . Daar staat onder andere dat je als maker het recht hebt je te verzetten tegen openbaarmaking van het werk zonder vermelding van je naam of met vermelding van een andere naam. Persoonlijkheidsrechten zijn in principe niet aan iemand anders over te dragen.
Hoe werkt het als je met een uitgever in zee gaat?
Jij kunt als auteur je auteursrecht overdragen aan een uitgever. Dit moet schriftelijk vastgelegd worden, bijvoorbeeld in een uitgeefovereenkomst. In ruil voor deze overdracht ontvangt de auteur dan meestal royalty’s over de verkochte exemplaren.
NB
Let goed op: veel uitgevers willen het volledige auteursrecht van je overnemen. Je hebt dan niets meer te zeggen over je eigen tekst. De uitgever kan dan aanpassen, schrappen en herschrijven wat hij wil.
Bij Boekscout hoef je daar niet bang voor te zijn. Jij blijft te allen tijde de baas over je eigen tekst. Boekscout verwerft van zijn auteurs alleen het alleenrecht om je manuscript als boek openbaar te maken en te verveelvoudigen.
Conclusie:
De titel van deze blog luidt ‘Kan iemand er met jouw werk vandoor gaan?’. Het antwoord is: nee. In ieder geval niet zonder consequenties. Alles wat je schrijft is in ons land
automatisch beschermd in de auteurswet. Tegen inbreuk op je werk kun je uiteraard optreden. Meer informatie vind je
hier
.
Toen tekstschrijver/dichter Merel Morre ontdekte dat haar tekst zonder haar toestemming in bouwmarkt Karwei terecht was gekomen,
trok zij aan de bel
. Waarschijnlijk komt het tot een schikking.
Veel gestelde vragen:
Moet er altijd toestemming aan de maker gevraagd worden?
Niemand mag je eigen werk verveelvoudigen en openbaar maken zonder jouw toestemming, behalve in een paar uitzonderingsgevallen die in de wet staan beschreven. Denk hierbij aan privégebruik, citeren (zie onze vorige blog ) of gebruik in het onderwijs .
Wat gebeurt er met het auteursrecht na overlijden?
Als een auteur overlijdt, en hij/zij heeft het auteursrecht zelf gehouden, dan erven zijn wettelijke of testamentaire erfgenamen het auteursrecht. De persoonlijkheidsrechten daarentegen kunnen alleen overgedragen worden als er testamentair iemand is aangewezen. De Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) heeft voor dat doel een codicil ontworpen. Het codicil is gratis te downloaden via de website van de BNO.
Hoe lang duurt het auteursrecht?
Het auteursrecht vervalt 70 jaar na het overlijden van de auteur.
Hoe zit het met bewerking van je werk?
Ook het bewerken en vertalen valt onder het auteursrecht. De auteur moet dus altijd toestemming geven. En stel dat er een film van jouw roman gemaakt gaat worden, dan kan dat ook niet zonder jouw toestemming.
Hoe werkt het bij een co-auteurschap?
Bij een co-auteurschap hebben alle schrijvers gezamenlijk het auteursrecht. Voor publicatie moeten alle auteurs binnen de samenwerking toestemming geven. Een uitgeefovereenkomst moet op naam van alle auteurs staan. Dus stel dat jij als leerkracht besluit de verhalen van je leerlingen te bundelen en te laten uitgeven, dan moeten alle auteurs ervoor tekenen. En is een leerling minderjarig, dan is ondertekening voorbehouden aan de wettelijke vertegenwoordiger van de auteur (ouder/verzorger).
Het is aan te raden om vooraf onderling goede afspraken met elkaar te maken.
Is álles wat je beschrijft auteursrechtelijk beschermd?
De auteurswet biedt bescherming aan de makers van creaties die in de wet ‘werken van letterkunde, wetenschap of kunst’ worden genoemd. Het werk moet origineel zijn, dat wil zeggen dat het een creatief product moet zijn.
Schrijf je een verhaal over de jongen Jarry Stotter die bij zijn tante en oom woont, tovenaarskrachten blijkt te bezitten, naar een tovenaarsschool gaat om zich te ontplooien en het gevecht met het kwaad moet aangaan, dan heeft dit hoogstwaarschijnlijk veel gelijkenis met de boeken over Harry Potter. Als het dus erg lijkt op het oorspronkelijke verhaal, dan mag dit niet (zomaar) gepubliceerd worden.
Soms is het lastig te achterhalen of het een creatief schrijfproduct betreft. Zo verloor schrijfster Saskia Noort de rechtszaak tegen Liselotte Stavorinus over vermeende gekopieerde elementen uit haar boek. De rechter oordeelde dat de meeste punten clichés betreffen, waardoor er dus geen auteursrechten op geclaimd kunnen worden.
Hoe zit het met fanfictie?
Een echte trend op het internet is het schrijven van fanfictie . Deze trend kent twee stromingen: het voortborduren op een bestaand boek of het schrijven over bekende personen zoals popsterren. Vaak hebben mensen zodra een boek uit is nog niet genoeg gehad. Ze hebben zelf nog ideeën en willen niet dat het verhaal stopt, of ze zijn het niet eens met bepaalde keuzes van de auteur. Ze borduren dan voort op het oorspronkelijke verhaal. Er zijn veel auteurs die dit geen probleem vinden zolang de schrijvers het niet doen om er geld mee te verdienen. Zolang deze verhalen alleen online staan zoals op sites als Wattpad, is er over het algemeen niets aan de hand. De schrijvers van fanfictie verdienen immers niets aan het verhaal dat ze daar publiceren. Wanneer je het boek echter wilt uitgeven kunnen er problemen ontstaan, omdat het dan een commercieel doel krijgt. Je gaat er immers aan verdienen.